Tekstil ve moda nesnelerinin arşiv ve koleksiyonları, kültürlere ilişkin tarihin ve giysi evriminin tanımlanması, etnografik anlamda koleksiyonların oluşturulması açısından son derece önemlidir. Bu nesnelerin üretilme biçimleri, kullanılan malzeme ve üretim bilgileri, anlamları toplumların estetik ve tarihsel gelişimine ışık tutar. Bu bağlamda, tekstil nesnelerinin fiziksel açıdan, Türk materyal ve tasarım kültürünün önemli bir parçası niteliğinde koruma altında tutmak, araştırmacılara, öğrencilere ve ilgili kurumlara bilgi paylaşımı çerçevesinde sunabilmek arşivcilik ve müzecilik çalışmaları açısından büyük önem taşır. Türkiye Dijital Tekstil Desen Arşivi (TUDİTA) projesi de tekstil tarihi açısından oldukça zengin bir geçmişe sahip olan ülkemizde üretilmiş yerel ve tarihi desenlerle kültürel miras farkındalığı sağlayacak biçimde tasarlanmıştır. Koruma altına alarak Türkiye tekstil tarihine ilişkin kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması, projenin en temel amaçlarından birisidir.
İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) desteğiyle İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü’nün yürütmüş olduğu “Dijital Tekstil Desen Arşivi ve Sanal Müze Oluşturulması” başlıklı projenin (TR31/14/BTD01/0044 no’lu proje) amacı, Sümerbank’ın geride bıraktığı desen arşivinin bir bölümünü dijital platforma aktarmak ile başlamıştır. Bu arşiv 2006 yılında Sümerbank’a ait İzmir Halkapınar Basma Müessesesi’nden eğitim malzemesi olarak kullanılmak üzere kurtarılan 1956-2001 yılları arasında üretilmiş Sümerbank desenlerinden oluşmaktadır.
Proje, 26. Aralık.2014 ve 26. Aralık.2015 tarihleri arasında tamamlanmıştır. Aslında ilk aşaması 2006 yılında Sümerbank’ın İzmir Halkapınar Basma Sanayii Tesisleri’nde bulunan ve tahrip olmaya yüz tutmuş pek çok tekstil malzemesinin İzmir İl Özel İdare Müdürlüğü’nün izniyle eğitim malzemesi olarak kullanılmak üzere İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü’ne bağışlanması ile düzenlenen arşivleme çalışmaları başlamıştır. Bu fikirden yola çıkılarak hazırlanan projeİzmir Kalkınma Ajansı tarafından desteklenmiştir. Proje ekibinde Prof. Dr. Ender Yazgan Bulgun, Prof. Elvan Özkavruk Adanır ve Yard. Doç. F.Dilek Himam Er yürütücüler; Yıldız Berrak Sarı proje koordinatörü, Kardelen Aysel, Nur Ceren Kurt ve Zülal Sevinçler ise proje danışmanları ve teknik ekip olarak yer almıştır.
1930’lu yılların Türkiye’sinin kalkınma döneminde kurulan Sümerbank, yaklaşık yetmiş yıllık bir süreçte Türk ekonomi ve tekstil tarihinin sembol isimlerinden biri olmuştur. Ekonomik kısıtlamalara bağlı olarak sınırlı malzeme ve renk kullanımlarına rağmen Sümerbank kumaşları, özgün desenleri ile ulusal bir tekstil desen üslubu ve moda yaratmıştır. Bir maddi kültür olarak da Sümerbank Türkiye’nin modernizasyon projesinde ekonomik, kültürel ve sosyal açıdan önemli bir rol oynamış, 1930’lı yıllardan itibaren kentsel ve kırsal alanlarda sınıfsal bir bütünleşme sağlamış, yerel üretimi teşvik etmiş, özellikle çoğu kırsal alanda bulunan halkı da eğitmek amacıyla ülke ekonomisini geliştirmeyi amaçlamış bir kurum olmuştur. 1987 yılından itibaren başlayan özelleştirme sürecinden sonra ülkenin neredeyse her ilinde açılmış olan fabrikalar kapatılmış, işletmelerin bir kısmı özel sektöre, belediyelere ve üniversitelere devredilmiş, fabrikalarda yer alan kumaş ve makine parkı gibi malzemelerin birçoğu da tahrip olmuştur. Kurum içinde son otuz yılda hızlı bir şekilde başlayan ekonomik ve sosyal değişim sonucunda, 2000’li yıllardan itibaren tamamen üretimlerini durduran Sümerbank, geriye önemli bir tekstil arşivi bırakmıştır.
İzmir Kalkınma Ajansı ve İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü desteğiyle yürütülen Dijital Tekstil Desen Arşivi ve Sanal Müze Oluşturulması başlıklı projenin (TR31/14/BTD01/0044 no’lu proje) amacı da, desenleri Sümerbank tarafından üretilen 1956-2001 yılları arasındaki baskılı kumaşları koruma altına alarak paylaşmak ve bu kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması için hazırlanmıştır. Bu kapsamda yaklaşık 7000 desen seçilmiş ve sanal bir müze ve dijital arşiv oluşturulmuştur. Bu yapı mevcut desen arşivine sektörden yapılacak olan katkı ve alan çalışmalarıyla elde edilecek verilerle genişleyecektir.
Projenin temel hedefi, Sümerbank’a ait İzmir Halkapınar Basma Müessesesi’nde bulunan desen albümlerinin arşivlenmesi, korunması ve incelenmesidir. Var olan kumaş arşivi sınıflandırılarak 7000 desen dijitalize edilmiştir. Bununla birlikte desenler malzeme, dokuma örgüleri, kompozisyon, renk varyasyonu, kullanım amacı ve üretim yıllarına göre sınıflandırılmıştır. Bu süre içinde literatür taraması, sözlü tarih görüşmeleri ve alana yönelik araştırmalar da titiz bir biçimde yürütülmüştür.
bluesyemre 
Leave a Reply