bluesyemre

Bazen hayatta ne kadar çabalasak da gayretlerimizin yeterli olmadığını düşünüp endişeleniriz. İşimiz, ailemiz ve diğer alanlarda kronik stres kaynakları olabilir. Tükenmişlik bazı mesleklerde daha sık görülse de genel olarak yaygın bir olgudur. ABD’deki öğretmenler, üniversite profesörleri ve uluslararası insani yardım çalışanları arasında tükenmişlik oranı yüzde 20-30’dur. Tıp uzmanları arasında ise bu oran yüzde 52’dir. Meslek dışında ebeveynlik gibi roller de tükenmişliğe yol açabilir.

Sağlık davranışları uzmanı Emily Nagoski ve müzisyen ikiz kardeşi Amelia Nagoski’nin yazdığı bu kitap, tükenmişlikle ilgili ilginç bir kavramsallaştırma ve ayrıca pratik öneriler ve egzersizler sunuyor. Özellikle de tükenmişliğin kadınlara özgü toplumsal taraflarına yer vererek, ataerkil düzenin ve “verici insan” olmakla ilgili normların farkında olunması öneriliyor.

1975 yılında tükenmişlik kavramını öne süren Herbert Freudenberger’e göre tükenmişliğin üç boyutu var:

1. Duygusal tükenmişlik: Uzun süre yoğun özen ve önemseme sonucu ortaya çıkan duygusal yorgunluk

2. Benlik yitimi: Empati, umursama ve merhamet duygularının kaybolması

3. Başarı hissinin azalması: Ne yapsanız hiçbir faydası olmayacakmış hissi.

Her duygu geçici olsa da stresle ve stres kaynaklarıyla baş etme gücümüz bazen yetersiz kalır ve bazı duygularda takılır kalırız veya hissizleşiriz. İşte bu noktada tükenmişlik baş gösterir. Yarın yapacağınız sunum için saatlerce çalışmışsınızdır ve hazırsınızdır ama yine de sunum aklınıza geldiğinde tekrar strese girersiniz. Veya büyük bir projeyi yürütmenin kronik stresiyle baş ediyorsunuzdur. Bazen de stres o kadar büyük olur ki çaresizlikten donakalırsınız.

Tükenmişlik tamamlanmayan duygusal döngülerin sonucu ortaya çıkar. Dolayısıyla belirli zamanlarda stres kaynaklarıyla baş etmeyi bırakıp stresin kendisiyle baş etmeliyiz. Bunun pratik yolları fiziksel etkinlik, derin nefes alıp vermek, olumlu sosyal etkileşimlere girmek, kendimize ve başkalarına şefkat göstermek, bazen oturup ağlamak ve sanatla, yaratıcı ifade içeren bir etkinlikle meşgul olmaktır. Elbette amaç sürekli huzurlu ve sakin kalmak olmamalıdır. Önemli olan her duygu gibi stres hissinin de içinden geçip çıkabilmektir, defalarca.

Stres kaynaklarıyla mücadele ederken kullanabileceğimiz iki yöntem vardır. Planlı problem çözme ve olumlu yeniden değerlendirme. Planlı problem çözme çoğumuzun zaten yaptığı bir şeydir. Takvim tutarız, bütçemizi takip ederiz, işsizsek iş ilanlarına bakarız, vb. Diğer bir deyişle, kontrol edebildiğimiz stres etmenleriyle baş etmek için alabileceğimiz aksiyonlar vardır. Peki ya kontrol edemediğimiz stres kaynakları. Örneğin, bir yenilgiyle veya kronik bir hastalığımız olduğu gerçeğiyle nasıl baş etmeliyiz? Bu noktada olumlu yeniden değerlendirme yöntemi devreye giriyor.

Araştırmalara göre iyimserlik zihinsel ve fiziksel sağlığı ve ayrıca ilişkileri olumlu etkiler. Ancak, hepimiz iyimser değilizdir ve olumlu değerlendirme yönteminin iyimserlikle alakası yoktur. Bu yöntem, hiçbir güçlük olmadığını düşünmek değil, zorlukların hayatın bir parçası olduğunu ve güçlüklerin fırsatlar barındırdığını görmektir. Zorluklar fırsat barındırır çünkü zorlandıkça gelişiriz. Örneğin bir araştırmada okunması zor bir yazı tipiyle ödev hazırlayan öğrenciler kısa vadede okuduklarının daha fazlasını hatırlıyor ve ödevleri daha yüksek puan alıyor. Fiziksel egzersiz yapan insanların kemikleri, kasları ve kardiyovasküler sistemleri daha güçlüdür, çünkü bedenlerini zorlarlar. Diğer araştırmalara göre, heterojen gruplar bir karara daha zor varsa da homojen gruplara kıyasla daha yaratıcı çözümler üretirler.

Stresi kontrol altına almak için kullanabileceğiniz diğer bir teknik beklentilerinizi doğru ayarlamaktır. Bir hedefin veya beklentinin ulaşılabilir yakınlıkta ve kontrolünüz altında olması gerekir. Ayrıca bu hedefe ulaşmanız size iyi hissettirmeli. Hedef ölçülebilir ve somut olmalı ve dahası kişisel olarak anlamlı olmalıdır.

Olumlu yeniden değerlendirmeyi uğradığınız başarısızlıklar ve yenilgileri yeniden tanımlamak için de kullanabilirsiniz. Başarısızlığa gelene kadar gittiğiniz yolda karşınıza beklemediğiniz hangi fırsatlar çıktı? Bu serüven sizi ne bakımlardan geliştirdi? Örneğin, Post-It kağıtlarının icadı şans eseri olarak, hedeflediği kadar güçlü bir yapıştırıcı yapamayan bir kimyager tarafından bulundu. Kalp pili teknolojisi ise kalp atışlarını ölçmek amaçlı bir cihaz geliştirilmeye çalışırken ortaya çıktı. Bu teknik başarısızlığın acısını azaltmakta başarılı olamayabilir. Dolayısıyla, kendinize iyi niyet ve şefkat göstermeyi ihmal etmeyin.

https://hbrturkiye.com/blog/sentez-stres-duygusal-tukenmislik-dongusunu-kirmanin-sirri